Nhím Hoàng Kim
08-18-2007, 10:39 AM
Hồi 22
Huỳnh thổ hào ỷ giàu hiếp khó
Trương tú tài sợ khảo chết oan
Nguyên tại Dương châu phủ thành, ở nơi phía ngoài thành có một xóm kia kêu là Đồng An Lý , có một người nhà giàu họ Huỳnh tên Nhơn, tự Đắc Minh , gia tài ước có mấy mươi muôn, ruộng đất rất nhiều, tôi trai mọi gái cũng đông, có bốn đứa con trai, con lớn tên là Phi Long, cưới vợ là Châu thị ; con thứ hai tên là Phi hổ , cưới vợ là Vương thị, con thứ ba tên Phi Hồng , con út tên Phi Bưu đều chưa vợ, Phi Long và Phi Hổ đã vào nhà võ học, còn Huỳnh Nhơn thì mua chức Đồng Tri hảm, thường hay ỷ thế cướp đoạt vườn ruộng của người, lại gian dâm vợ con người ta, không có điều ác nào mà chẳng làm ; ngày kia nhằm lúc Thanh Minh giai tiết, nhà nhà đều đi tảo mộ. Thuở ấy lại có một người đàn bà, tên là Dương thị , tuổi mới năm mươi, chồng là Kế Xương mới mất, có để lại một người con gái tên là Nguyệt Kiều. Ngày ấy mẹ con dắt nhau đi tảo mộ, vừa gặp cha con Huỳnh Nhơn cũng đi tảo mộ , người con thứ ba là Phi Hồng ngó thấy Nguyệt Kiều dung nhan đẹp đẽ, cốt cách phương phi, cứ ngó theo hoài không nháy mắt, trong lòng khoan khoái yêu thương, song chẳng biết là con nhà ai, nên khi tảo mộ xong rồi, cứ đi sau lưng mẹ con Nguyệt Kiều theo về tới nhà , hõi thăm lối xóm mới biết là con gái của Kế Xương, bèn trở về nhà nói cho mẹ là Lý thị hay, muốn cưới Nguyệt Kiều làm vợ.
Ðêm ấy Lý thị nói với Huỳnh Nhơn rằng :
- Hôm nay Phi Hồng đi tảo mộ, nó gặp một đứa con gái rất nên xinh đẹp, lấy làm vừa ý, muốn cưới làm vợ, nó đã hỏi thăm rồi, nàng ấy tên là Nguyệt Kiều , cha nàng là Kế Xương đã qua đời rồi, duy còn mẹ goá con côi, nếu mình đi nói thì không lẻ họ để làm chi mà không gả , vậy thì ông hãy cậy mai đi qua đó nói thử coi ra thể nào ?
Huỳnh Nhơn nói :
- Hèn chi hôm nay không thấy nó lạy mồ mả chi hết , khi lên tới mộ nó gặp hai mẹ con nàng ấy thì nó theo đi mất, tôi cũng lấy làm lạ, không biết nó đi đâu , nay mụ nói lại thì tôi mới hay, thôi, hể trúng ý nó, thì ta cậy mai nói phứt cho rồi .
Nói rồi liền kêu gia nhơn là Huỳnh An vào dặn rằng :
- Ngươi hãy đi qua Hoà An Lý kêu mụ Trần má qua đây, vì ta có việc cậy va .
Huỳnh An lãnh mạng đi liền.
Qua đến nơi vào nhà nói với Trần má rằng :
- Lão gia có việc cậy dì, nên cho tôi qua đây kêu dì, vậy thì dì phải sắm sửa đi cho mau .
Trần má nói :
- Việc chi gấp dữ vậy, thôi để ta đóng cửa rồi sẽ đi , vừa nói vừa khoá cửa lại , rồi theo Huỳnh An tuốt qua Huỳnh gia trang, vào nhà ra mắt Huỳnh Nhơn , rồi nói rằng :
- Chẳng hay lão gia có việc chi đòi hỏi đến tôi ?
Huỳnh Nhơn nói :
- Chị chưa rõ vì hôm qua cha con tôi đi tảo mộ, gặp con gái của Kế Xương là nàng Nguyệt Kiều, dung nhan đẹp đẻ, cốt cách phương phi, tôi muốn cưới cho thằng con thứ ba của tôi là Phi Hồng, vậy nên tôi phải kêu chị qua đây mà cậy chị một phen, như chị nói cho thành việc rồi, thì tôi sẽ đền ơn cho chị, xin chị hãy ráng công một phen.
Trần má nói :
- Lão gia giàu có, lẽ nào va lại không gả ; vậy để tôi qua đó nói thử coi, như va nói lẻ nào thì tôi sẽ về thưa lại .
Nói rồi liền từ biệt Huỳnh Nhơn tuốt qua nhà Dương thị .
Dương thị ra rước vào nhà mời ngồi rồi hỏi rằng :
- Chẳng hay chị qua đây có việc chi ?
Trần má nói :
- Tôi qua đây nói với chị một chuyện, vì nay Huỳnh gia trang Tam công tử là Phi Hồng muốn đi nói con chị, nên cậy tôi làm mai , chẳng hay ý chị thể nào ?
Dương thị nói :
- Việc ấy thì tốt lắm ngặt vì lúc chồng tôi còn sanh tiền, đã hứa gả cho người khác rồi.
Trần má lại hỏi :
- Hứa gã cho ai ?
Dương thị nói :
- Hứa gả cho con trai Trương Đình Hiển, tên là Trương Chiêu, đã đậu Tú tài rồi ; ngặt năm ngoái anh sui tôi mới mất, tang phục chưa mản, cho nên chưa đặng thành hôn.
Trần má nói :
- Nếu lịnh ái đã hứa gả cho Trương tú tài rồi thì thôi, để tôi về nói cho Huỳnh lão gia rõ .
Nói rồi liền từ biệt Dương thị trở về nói với Huỳnh Nhơn rằng :
- Nguyệt Kiều đã có chồng rồi, vì lúc cha nó là Kế Xương còn sống, thì đã hứa gả cho Trương tú tài , nhơn vì hài đàng đều mắc tang cha, cho nên chưa cưới.
Huỳnh Nhơn nói :
- Thôi, nhứ vậy thì để tôi coi có nơi nào khác rồi tôi sẽ cậy chị.
Trần má bèn từ biệt ra về .
Khi Trần má về rồi thì Huỳnh Nhơn bèn kêu Phi Hồng nói rằng :
- Cha đã cậy Trần má đi nói Nguyệt kiều cho con, té ra mẹ nó là Dương thị nói rằng : Đã hứa gả cho Trương tú tài rồi, song hai đàng đều mắc tang cha, nên chưa cưới. Thôi, để cha đi kiếm chổ khác cưới cho con cũng đặng.
Phi Hồng nghe nói, miệng tuy làm thinh nhưng trong lòng chẳng đẹp , bèn trở vào phòng trằn trọc xốn xang, vùng phát bịnh lên, nằm liệt hơn mấy ngày không dậy.
Vợ chồng Huỳnh Nhơn vào phòng hỏi rằng :
- Con đau bịnh chi mà nằm hoài vậy hả , nói cho cha mẹ biết, đặng chạy thuốc cho con .
Phi Hồng đáp :
- Từ hôm đi tảo mộ về cho đến nay , trong lòng buồn bực chẳng an, nên mới sanh bịnh ra như vầy .
Nói rồi liền nhắm mắt lại nằm thiêm thiếp chẳng nói rằng chi nửa.
Vợ chồng Huỳnh Nhơn bèn trở ra ngoài thương nghị với nhau rằng : Nếu nó đau như vậy thì phải rước thầy đến coi mạch cho nó mói xong.
Nói rồi liền kêu Huỳnh An sai đi rước thầy .
Huỳnh An lãnh mạng đi rước về một ông thầy tên là Hà Hữu Tế ; về đến nơi, Huỳnh An để ông thầy ngồi ngoài, rồi chạy tuốt vào phòng nói với Phi Hồng rằng : ông với bà dạy tôi đi rước thầy coi mạch cho cậu . Nay tôi đã rước thầy về đó, vậy xin cậu ráng ra ngoài cho thầy coi mạch .
Phi Hồng nói :
- Trong mình ta bủn rủn, dậy không nỗi, vậy thì mời ông thầy vào đây mà coi .
Huỳnh An bèn chạy ra mới ông thầy vào .
Ông thầy theo vaò trong phòng đặt tay coi mạch, coi rồi lại hỏi thăm căn bịnh phát tại ngày nào , xong rồi bèn trở ra ngoài nói với Huỳnh Nhơn rằng :
- Trong mình của lệnh lang âm hỏa vọng lên, tim gan không đặng nở , ấy là tại trong lòng có việc chi không đặng xứng ý , nên mới sanh ra bịnh như vậy, nếu chẳng làm thang an tâm đều lý thì không mạnh đặng.
Liền lấy thuốc trao ra rồi từ biệt lui về .
Đêm ấy Phi Hồng uống thuốc vào rồi, bịnh chẳng thấy bớt chút nào hết, uống luôn hơn mấy bửa, bịnh càng thêm nặng .
Huỳnh Nhơn lo rầu, bèn nói với vợ rằng :
- Mụ hãy vào phòng hỏi thiệt nó lại coi, vì cớ chi nó đau như vậy ?
Lý thị nghe lời chồng, đêm ấy vào phòng hỏi Phi Hồng rằng vậy chớ duyên cớ làm sao con đau như vậy , con hãy nói thiệt cho mẹ tính cho .
Phi Hồng nói :
- Căn bịnh của con đây có khi mẹ đã biết hết rồi, từ ngày con thấy mặt Nguyệt Kiều tới nay trong lòng hằng thương nhớ , cho nên mới sanh bịnh như vầy, nay dẫu cho ông Biển Thước có sống lại đi nữa, thì cũng khó trị bịnh con , tưởng có khi con sống lâu chẳng đặng rồi .
Nói rồi liền nhắm mắt .
Lý thị nghe lời con nói như vậy liền trở ra ngoài nói với chồng rằng :
- Con mình đau đó là vì nó tư tưởng con Nguyệt Kiều, nên mới sanh ra bịnh như vậy, tôi tưởng có thuốc chi đi nữa thì cũng vô dụng ; vậy ông phải lo thế nào cứu mạng cho con, bằng để vậy thì tôi e bất tiện.
Huỳnh Nhơn ngẩm nghĩ một hồi rồi nói rằng :
- Nguyệt Kiều đã hứa gã cho người rồi , dẫu có lo thế nào đi nữa cũng không phải dễ, vậy thì để mai tôi kêu Trần má qua đây coi va có kế chi chăng ?
Qua bữa sau, Huỳnh Nhơn lại sai Huỳnh An đi kêu Trần má .
Huỳnh An vâng lịnh đi chẳng bao lâu, đã dắt Trần má về tới .
Huỳnh Nhơn bèn nói với Trần má rằng :
- Cũng vì đi nói Nguyệt Kiều không đặng, cho nên Phi Hồng mang lấy bịnh tương tư , thuốc men điều trị hết hơi mà không mạnh, nên tôi phải kêu chị qua đây, coi có mưu chi đặng giải cứu .
Trần má nói :
- Nếu đau bịnh ấy thì có thuốc chi cứu cho đặng, duy có cưới cho ông Nguyệt Kiều thì bịnh mới lành , lão gia phải lo mới đặng .
Huỳnh Nhơn nói :
- Nguyệt Kiều đã hứa gả cho Trương tú tài rồi , lo làm sao cho đặng ?
Trần má nói :
- Việc ấy lão gia chẳng muốn thì thôi, chớ lão gia muốn, thì tôi ra một kế, Nguyệt Kiều ắt đặng về tay .
Huỳnh Nhơn nói :
- Kế ra thể nào ?
Trần má nói :
- Tôi nhắm Trương Chiêu là một tên Tú tài nghèo khổ, cho một người tới lui làm quen với hán, rồi thừa cơ khuyên hắn nhượng vợ lại, bất quá cho hắn đôi ba trăm lượng bạc thì hắn ắt mầng, bằng nếu hắn chẳng chịu, thì lão gia sai người đem tang vật phao cho hắn, rồi vu cáo cho hắn chứa ăn cướp , vã lại lão gia vẫn có thân thiết với quan Phủ lắm, hãy cầu người sai quân đến bắt hắn đem giam vào ngục, rồi hại hắn cho chết đi, chừng ấy có lo chi là Nguyệt Kiều không đặng về tay ; tôi tính như vậy, song chưa biết lão gia tưởng ra thế nào ?
Huỳnh Nhơn nghe nói cã mầng , bèn khen rằng :
- Tôi không dè chị có mưu cao như vậy , thôi, để mai tôi sai người qua đó thử coi .
Ðêm ấy Trần má ỡ tại Huỳnh gia dùng cơm tối, ăn uống no say rồi mới về nhà .
Ngày thứ Huỳnh Nhơn bèn chọn đặng một người , tên là Ngũ Bình, vốn có quen biết với Trương Chiêu , liền giao cho Ngũ Bình mười lượng bạc ròng, khiến đi làm việc ấy .
Ngũ Bình lảnh bạc rồi bèn tìm đến nhà Trương Chiêu nói rằng :
- Tôi có một người bạn hữu, muốn mướn anh vẽ ít cây quạt , chẳng hay anh tính bao nhiêu ?
Trương Chiêu nói :
- Anh em quen biết nhau rồi, bao nhiêu cũng đặng, lựa là phải nói giá làm chi .
Ngũ Bình bèn giao quạt và tiền công cho Trương Chiêu, rồi lại nói rằng :
- Hôm nay tôi được mấy lượng bạc hoạnh tài, muốn lên tiên lầu kiếm rượu tốt uống chơi, như Tú tài chẳng bỏ bụng tôi thì đi với tôi cho vui .
Trương Chiêu nói :
- Tôi không muốn làm cho anh tốn tiền như vậy.
Ngũ Bình nói :
- Anh em với nhau ngại ngùng làm chi.
Rồi đó hai người dắt nhau tìm đến tửu lầu , lựa chổ ngồi xong rồi liền kêu tửu bảo đem rượu ngon lại.
Tửu bảo vâng lời, đem đồ ăn và rượu lại để nơi trên bàn ; hai người liền rót ra uống.
Ngũ Bình bèn mở vỉ ra nói rằng :
- Cách nhau đã lâu, chẳng hay năm nay bề làm ăn thể nào, bác còn mạnh giỏi hay chăng , vợ con đã cưới hay chưa ?
Trương Chiêu nói :
- Năm ngoài cha tôi đã mất, vì có tang nên chưa cưới vợ , trong mấy năm nay tôi duy có vẽ quạt mướn cho họ kiếm chác mà chi độ cho qua ngày, không lấy chi làm khá.
Ngũ Bình lại giã ý hỏi rằng :
- Lúc bác còn sanh tiền đã nói con ai cho anh, trong bọn anh em với nhau chẳng hề chi, anh hãy nói cho em biết với.
Trương Chiêu nói :
- Lúc cha tôi còn sanh tiền, đả nói con gái của Ân Kế Xương, song nhạc gia của tôi cũng đã qua đời rồi, hai bên đều có tang phục, cho nên việc cưới gả phải đình lại đó.
Ngũ Bình lại hỏi :
- Có phải là con bà Dương thị, bà ấy trạc chừng năm chục ngoài tuổi, nàng ấy phải tên là Nguyệt Kiều chăng ?
Trương Chiêu nói :
- Phải đa, sao anh biết đặng ?
Ngũ Bình nói :
- Như ai thì tôi không nói, chớ tôi với anh đã quen biết lâu năm, kết giao đã hậu, cho nên không lẻ mà tôi không nói, vì người đàn bà ấy thiệt là chẳng hiền , lúc còn nhỏ thì ở đã chẳng ra gì, nay lại dạy con làm điều bất chánh, trai gái với người ta, người người đều biết, không lẻ anh không hay.
Trương Chiêu nghe nói làm thinh ngẩm nghĩ hồi lâu , rồi mới mở miệng hỏi rằng :
- Lời anh nói quả thiệt như vậy sao, còn người trai gái với nó là ai ?
Ngũ Bình nói :
- Tôi nghe người ta nói rằng người trai gái vói nó là Phi Hồng, là người con thứ ba của Huỳnh Nhơn , thường tới lui với nhau hoài, may là chưa cưới hỏi chi, như chừng cưới hỏi rồi, thì anh phải cẩn thận cho lắm, nếu để qua lại với người tình nhơn nhiều lần, thì tánh ma5ng anh ắt chẳng khỏi lầm tay độc thủ; anh hãy tính trước cho sớm.
Trương Chiêu nghe Ngũ Bình nói vậy thì không yên, song cũng không biết chơn giã thể nào , bèn uống sơ sịa một hồi rồi nói với Ngũ Bình rằng :
- Lời anh chỉ là nghe người ta nói, chớ mắt cũng chưa thấy thiệt rõ ràng, còn như tôi thì nghèo sát đất lấy chi mà lo tính bây giờ . Ngũ huynh có kế chi hay, xin dạy biểu giùm tôi với .
Ngũ Bình nói :
- Tôi có một lời , song chưa biết anh có bằng lòng cho tôi noí hay chăng ?
Trương Chiêu nói :
- Nếu anh có lời chi hay xin chớ ngại, hãy nói ra cho tôi rõ với.
Ngũ Bình nói :
- Những đờn bà không hiền như vậy, dù có cưới về nhà thì cũng không tốt gì , mà lại còn sợ nó sanh hậu hoạn ra nữa, chi bằng hồi phứt nó đi , cho nó lấy Phi Hồng, mình lại khiến người đến nói với Phi Hồng mà khấu bán vài ba trăm lượng, đi kiếm chổ khác cho hiền lương mà cưới , anh liệu ra thể nào ?
Trương Chiêu nói :
- Sự tình như vậy, thì phải suy xét cho chắn, lời người ta nói chẳng nên vội tin, để tôi dọ cho minh bạch rồi bửa khác sẽ hay.
Khi hai người ăn uống rồi, bên xuống lầu từ biệt nhau mà đi, ai về nhà nấy.
Ðêm ấy Trương Chiêu về nhà nằm ngủ chẳng yên, trông cho mau sáng, sai người qua bên nhà mẹ vợ, đem những việc ấy mà tra hỏi một hồi, mới hay Huỳnh Nhơn đã có cậy Trần má làm mai qua nó mà mẹ vợ mình không gả, chừng ấy mới biết Ngũ Bình gạt mình , bèn lập chủ ý, lo vẽ cho rồi hết mấy cây quạt của Ngũ Bình, rồi đợi va qua sẽ hay.
Chừng mấy ngày Ngũ Bình qua lấy .
Trương Chiêu bèn giao hết quạt cho Ngũ Bình và nói rằng :
- Ngũ huynh, như mấy lời anh nói hồi trước đó tôi đã dọ lai. chắc chắn rồi, ấy là tại anh nghe họ đồn huyển , may chớ không thì tôi đã hồi vợ tôi đi rồi còn gì, anh hãy về nói lại với Huỳnh Nhơn , chó có tưởng quấy mà uỗng công.
Nói bấy nhiêu điều rồi bỏ mà đi vaò chẳng thèm chuyện vản chi với Ngũ Bình nữa.
Ngũ Bình mắc cở liền lấy quạt rồi đi về một nước.
Tuốt qua Huỳnh gia trang, vào đến thơ phòng, ra mắt Huỳnh Nhơn mà nói rằng :
- Việc ấy chẳng xong, tôi đã đến làm bộ mướn Trương Chiêu vẽ quạt , rồi dắt va lên tiên lầu uống rượu , kiếm lời dụ gạt va, chẳng dè va dọ lai. hơn mấy ngày , hôm nay tôi đến lấy quạt, bị va mắng cho một hồi, va lại nhắn tôi về nói lại với cha con Thức thai, chớ có tưởng quấy mà phiền lòng. Va nói bấy nhiêu lời rồi quày quả vào trong chẳng thèm nói chuyện vói tôi nữa, thiệt va khi đời quá , tôi lấy làm tức giận . Thức thai phải có phương pháp gì làm cho hắn chết đi, vả lại Thức thai với quan Phủ có tình thân thiết với nhau lắm, sá chi một tên học trò khó như vậy mà để cho nó địch thể với mình sao , phải làm cho tới chuyện thử coi Nguyệt Kiều có về tay ta hay không cho biết, chẳng hay Thức thai có kế chi chăng ?
Huỳnh Nhơn nói :
- Việc ấy có khó chi, để mai ta làm một lá đơn, vào nha quan Phủ mà báo rằng ta bị ăn cướp, cầu người sai bắt Trương Chiêu, nói rằng nó là đứa ngồi không mà chia của, đồng loa? với ăn cướp ; còn ngươi đem đồ tang giấu vào nhà nó cho sẳn, hễ bắt đặng đồ tang, thì còn chi là nó, kế ấy ngươi liệu thế nào ?
Ngũ Bình nói :
- Hay lắm, vậy thì phải làm cho mau, chớ nên để lâu.
Huỳnh Nhơn bèn viết một lá đơn rồi trao cho Ngũ Bình xem thử.
Ðơn như vầy :
Bẩm vì tôi là Huỳnh Nhơn, niên canh sáu mươi tuổi người ở đất Dương châu , nhơn bị ăn cướp, nay dọ đặng thiệt tang chứng rõ ràng, nên đến nhờ ơn Công tổ lão gia sai người đi bắt : Nguyên vì tên ấy ở tại Đồng An Lý, thuở nay cũng chẳng chi lạ, chẳng dè hôm ngaỳ mồng năm tháng tư năm nầy , chừng lúc canh ba, có một bọn ăn cướp hơn ba mươi người, đều cầm binh khí phá cửa xông vào cướp giựt vàng bạc và đồ nữ trang rất nhiều , tri hô không kịp . Qua bửa sau, tôi mới cho người dọ coi, rỏ đặng đồ tang tại nhà Tú tài Trương Chiêu, và bọn ăn cướp thường vảng lai với va, thiệt rõ ràng là va đồng mưu với nó, ngồi không mà chia của , nếu chẳng bẩm thỉnh xét bắt, thì địa phương sao đặng an ninh , nên phải sai gia nhơn là Huỳnh An, dâng lá đơn nầy, ngữa trông lượng trên, sai quân xét bắt, như quả có đồ tang, thì cứ công pháp mà làm án, tôi rất cảm đội muôn đời Công tổ đại lão gia đài tiền.
Tôi xin kể những đồ mất ra sau nầy, xin ngài ra ơn mà thi hành.
Năm.. tháng tư... ngày
Huỳnh kim chúc năm đôi, nặng nổi năm mươi lượng ; vàng lá ba trăm lượng , bạc ròng hai ngàn lượng ; trân châu hai hộp, hơn trăm ngoài hột ; áo bào năm mớ ; quần hàng quần kiễu đàn ông đàn bà, mỗi thứ mười cái ; ngọc chúc năm đôi, triều châu hai bộ ; kim giaí chỉ bốn cái ; lư đồng ba bộ , đồ thiếc hơn ba trăm cân , mền hàng tám cái ; đồ cổ ngoạn hơn sáu mươi món ; đồng hồ năm cái ; san hô thọ lớn nhỏ hơn ba mươi cây ; đồ thủ suất bằng vàng ước hơn hai trăm món ; bằng bạc cũng hơn hai trăm món , đồ đồng tạp vật lớn nhỏ tính hơn ba trăm món ; đồ ngọc khí hơn một trăm cái ; bảng chĩ ba cái , áo hàng hơn năm chục cái ; áo vải hơn hai trăm cái , còn nhiều vật khác khó kể cho hết .
Cọng kể hết thảy, ước đáng giá bạc hơn ba muôn dư lượng.
Ngũ Bình xem rồi, bèn trao lại cho Huỳnh Nhơn và nói rằng :
- Ðơn này làm rất hay , vậy phải sai người đầu độ cho sớm.
Huỳnh Nhơn liền viết một phong thơ riêng nữa rồi trao cho Huỳnh An, đem đến nha Tri phủ, giao cho hiệu phòng dâng vào .
Ngày ấy Tri phủ tiếp đặng lá đơn và thơ của Huỳnh Nhơn, liền vội vả sai Tử ban nha dịch hơn hai chục người , hiệp với Ngũ Bình đi đến nhà Trương Chiêu, chẳng nói chi hết cứ áp vào bắt đại Trương Chiêu còng lại , còn Ngũ Bình thì đã có giấu sẳn đồ tang trong mình, giả vào phòng Trương Chiêu xét, rồi lấy ra cầm nơi tay tri hô lên rằng mình xét đặng.
Quân nha dịch liền dẫn về công đường.
Lúc quan Phủ đã ngồi tại công đường chờ sẳn ; thấy dẫn Trương Chiêu về thì hét lên rằng :
- Hãy đem phạm nhơn vào đây cho mau.
Quan nha dịch liền dẫn Trưong Chiêu và đem đồ tang vào dâng lên rồi biểu Trương chiêu quì xuống .
Tri phủ bèn nạt rằng :
- Sao ngươi dám cả gan, mình đã làm một tên Tú tài , sao chẳng giử bổn phận, lại chứa lủ gian, đặng ăn cướp tài vật của Huỳnh gia, hôm nay đã bắt đặng tang tích rõ ràng ,còn lẻ gì chối cải nữa sao ?
Trương Chiêu bèn khóc bẩm rằng :
- Tôi con nhà học trò, thường an phận thủ pháp, đâu dám kết liên với bọn phỉ đồ mà ăn cướp hay sao, nhơn vì Huỳnh Nhơn dòm thấy vợ tôi có nhan sắc, muốn cưới cho con va nên sai Ngũ Bình đến dụ tôi bán vợ cho Phi Hồng, tôi không chịu , lại mắng nhiếc Ngũ Bình, nên mới sanh ra điều oán hận ; nay va lại vu cho tôi đồng lỏa với quân gian, ngồi không chia của , xin Công tổ đại lão gia tra cho minh bạch tha tôi về thì ơn ấy sánh tầy non biển.
Tri phũ nói :
- Ngươi nói rằng ngươi chẳng phải đồng lỏa với quân ăn cướp, vì cớ nào đồ tang có tại trong phòng ngươi, nếu chẳng khảo ngươi thì ắt chẳng chịu khai.
Nói rồi liền nạt quân nha dịch biểu đánh cho đau .
Lúc ấy Huỳnh Nhơn đã hối lộ với quân nha dịch rồi, cho nên khi chúng nó nghe có lịnh quan Phủ dạy đánh, liền áp ra bắt Trương Chiêu lột hết y phục, dè xuống đánh hơn năm chục roi.
Quan phủ nói :
- Hỏi nó coi có chịu khai hay không ?
Trương Chiêu nói :
- Oan tôi lắm, không biết chi mà khai.
- Quan Phủ nói :
- Nếu chẳng dụng trọng hình thì nó không chịu khai.
Bèn khiến quân trói ké lại rồi treo lên hỏng chơn. Treo đặng chừng một khắc, có tên thơ lại bẩm rằng :
- Treo nó đã chết giấc rồi, xin lão gia hãy thả nó xuống, chờ nó tĩnh rồi sẽ dổ nó mà hỏi thì mới xong cho.
Quan Phủ nghe nói liền khiến quân thả xuống.
Lúc ấy Trương Chiêu bị treo hồn bất phụ thể, mở xuống giây lâu mới tĩnh lại đặng.
Tên thơ lại bèn lại gần dỗ rằng :
- Trương tú tài , nếu ngươi chẳng chịu khai, thì chịu khảo nữa sao nổi, vậy thì khai đở di rồi sẽ liệu toan thế khác chẳng là hay hơn.
Trương Chiêu bèn nghĩ thầm rằng :
- Hôm nay nếu ta chẳng khai thì ắt là phải chết, chi bằng khai đở đi cho khỏi bị khổ hình.
Nghĩ rồi bèn nói với quân nha dịch rằng :
- Thôi, để ta khai phứt cho rồi .
Quân nha dịch liền bước tới bẩm rằng :
- Hắn đã chịu khai rồi .
Tri phũ cả mừng , bèn khiến mở trói ra, lại giao giấy mực cho làm tờ khai .
Trương Chiêu không biết làm sao, phải lảnh giấy viết ra một tờ khai như vầy :
Bẩm vì làm lời khai, tôi là Trương Chiêu hai mươi hai tuổi , ở tại phủ Dương châu, nhơn vì nghèo khổ, không đũ ăn, nên phải kết liên với bọn ăn cướp, hôm ngày rằm tháng tư , dắt nhau đến đánh nhà Huỳnh Nhơn, giựt dặng bạc vàng chia nhau mà xài , nay đã bị bắt nên phải khai ngay .
Năm . . . tháng . . . ngày . . .
Quan Phủ xem tờ khai rồi, liền dạy đem giam vào ngục.
Ngày ấy Ngũ Bình dọ đặng minh bạch, bèn chạy về nói với Huỳnh Nhơn rằng :
- Nay Trương Chiêu đã chịu khai rồi , quan Phủ đã giam chàng vào ngục, vậy thì phải lấy bạc cho quân giử ngục, khiến nó tuyệt lương cho hắn chết phứt đi, rồi sẽ khiến người ôm lễ vật đến nhà Dương thị , như va chẳng chịu thì lại làm một lá đơn khác bẩm nữa, nói rằng va loại hôn ( lường gạt của mà không gả con) . Chừng bắt va đến Phủ rồi thì có lo chi là va không gả .
Huỳnh Nhơn nói :
- Vậy thì cứ y theo kế mà làm.
Nói rồi lấy bạc ra, giao cho Ngũ Bình đem vào ngục hành sử .
Ngu Bình lảnh bạc lộn vào lưng đem vào trong ngục, nói với quân giử ngục rằng :
- Nay tôi vâng lịnh Huỳnh lão gia, đem bạc vào đây cho nhơn huynh, xin tuyệt lương cho Trương tú tài chết đi, như quả nên việc thì người còn tạ ơn thêm nữa, còn như bạc nầy đây, chẳng qua là làm tình chút đỉnh đó mà thôi .
Quân giử ngục nói :
- Anh hãy về nói lại với Huỳnh lão gia việc ấy xin để mặc tôi .
Nói rồi liền thò tay lảnh lấy gói bạc.
Ngũ Bình giao bạc xong rồi liền trở về ra mắt Huỳnh Nhơn và nói rằng :
- Việc ấy đã xong rồi, vậy thì phải sắm sửa bạc vàng lễ vật cho sẳn, chờ chừng ít ngày rồi ta sẽ tính.
Huỳnh Nhơn lại đưa bạc cho Ngũ Bình và nói rằng :
- Ngươi hay đem bạc ra tiệm bánh đặt bánh cho sẳn .
Ngũ Bình lấy bạc đi liền .
Nói về quân giữ ngục tên là Huỳnh Giang, ăn lót bạc của Huỳnh Nhơn rồi, thiệt quả nó bỏ đói Trưong Chiêu hơn mấy ngày, rồi lấy mở heo rang một chén cơm nguội mà cho ăn ; khi ấy Trương Chiêu đã đói quá rồi, thấy cơm thì ăn liền, đêm ấy quả nhiên sanh bịnh, trong mình nóng vùi, Huỳnh Giang lại lấy nước bã đậu cho uống .
Trương Chiêu uống chén bả đậu vào rồi thì chảy ngay sống trường, chẳng đầy hai ngày, hồn về địa phủ.
Huỳnh Giang liền đi báo bẩm cho quan Phủ hay rằng :
- Trương Chiêu lâm bịnh mà bỏ mình.
Khi ấy Ngũ Bình vào ngục dọ đã rỏ ràng, bèn trở về ra mát Huỳnh Nhơn và nói rằng :
- Trương Chiêu nay đã thác rồi, vậy thì phải kêu Trần má qua thi hành việc ấy.
Huỳnh Nhơn liền sai Huỳnh An đi kêu Trần má đến rồi dặn rằng :
- Hôm nay chị phải ở đây mà nghĩ, ngày mai sẽ đi với Ngũ Bình, đem trà bánh lễ vật bạc vàng qua bỏ đại bên nhà Dương thị và nói rằng : Ngày mồng hai tháng sáu sẽ qua rước dâu, coi va nói làm sao cho biết.
Trần má vàng lời ; qua bửa sau dắt Ngũ Bình đi theo và nhũng phu nhơn hơn mười người, khiêng hơn mười tạ bánh trái và lễ vật, đem qua nhà Dương thị .
Khi đến nơi vừa bước chơn vào, bèn nói với Dương thị rằng :
- Kính mừng, kính mừng.
Dương thị hỏi :
- Có chi mà mừng .
Còn Nguyệt Kiều ngó thấy Trần má đến nhà thì bỏ đi vào phòng.
Dương thị chưa kịp nói chi, bỗng thấy hơn mười người khiêng lễ vật hơn mười tạ dư, đem thẳng vào nhà .
Dương thị sửng sốt, không biết là việc gì, bèn hỏi rằng :
- Các người làm chi vậy ? Hay là đem lộn nhà hay chăng ?
Trần má nói :
- Có lộn gi đau, vì hôm tháng trước tôi vâng mạng Huỳnh lão gia đến đây làm mai nói lịnh ái cho tam công tử , lúc ấy An nhơn đã hứa chịu rồi, nay lại quên hay sao mà nói như vậy . Nay đặng tốt ngày nên phải đem 1ễ vật qua định ngày, chừng mồng hai tháng sáu sẽ qua rước dâu .
Nói dứt lời, liền sắp hết trà bánh lễ vật ở nơi giữa nhà.
Dương thị nói :
- Hôm trước tôi đã có nói rằng : Con tôi đã hứa gã cho Trương tú tài, lẻ đâu một gái mà gã hai chồng, hôm nay còn qua mà nói chi lạ vậy ?
Trần má nói :
- Nhơn vì rể của chị là Trương tú tài đồng lỏa với bọn phỉ đồ mà đi ăn cướp, quan Phủ bắt về tra vấn, va đã khai thiệt, nên phải bị giam vào ngục, nay đã chết rồi, tôi tưởng lại Huỳnh Nhơn đây là một người giàu có tiền của dẩy đầy, đất vườn chẳng thiếu, nếu gã lịnh ái vào đó chẳng là có phước lắm sao , dẫu cho chị không chịu cũng không đặng.
Dương thị nói :
- Việc cưới gả thì hai nhà khứng chịu mới xong, chớ có lý nào lại ép uỗng hiếp bức người gả con cho mình , nếu vậy thì chẳng có phép vua hay sao ?
Trần má cười rằng :
- Nay Tri phủ với Huỳnh lão gia thân thiết với nhau lắm , nếu chị không chịu, thì tôi e mẹ con chị chẳng khõi bị bắt đến công đường, chừng ấy ăn năn đã muộn.
Dương thị nói :
- Vậy thì lể vật chị hảy đem về để tôi thương nghị với cháu tôi là Lâm Phiêu, bữa khác chị đến tôi sẽ trả lời cũng chẳng muộn chi.
Trần má nói :
- Lễ vật thì để đở đó trong chừng ba ngày tôi sẽ qua nói chuyện.
Nói rồi bèn dắt Ngũ Bình và mười đứa nhơn phu ra về .
Dương thị biết mình có thể khó nổi cự đương , thiệt là khó khóc với trời mà khôn than cùng , bèn trở vào phòng nói với con mình là Nguyệt Kiều rằng :
- Nay Trần má lại đến cưỡng bức mẹ gả con hoài va lại nói rằng chồng con đã bị quan phủ bắt giam , thác tai. trong ngục rồi . Như vậy làm sao mẹ con ta không hay không biết chi hết , vậy thì để mẹ cho người đi kêu anh con là Lâm Phiêu qua đây , biểu nó dọ coi việc ấy thể nào, rồi sẽ lo liệu .
Nguyệt Kiều nói :
- Nó hiếp người như vậy thiệt là vô lý , thoãng như nó có đến nữa thì con duy có thác mà thôi ; xin mẹ hãy đi kiếm anh con , đặng cậy đi dọ nghe coi cho biết chồng con bị người naò mưu hại, và vì làm sao mà thác cho biết.
Dương thị nghe lời con nói bèn cậy người lối xóm đi kiếm Lâm Phiêu .
Chẳng bao lâu Lâm Phiêu đến nhà hỏi rằng :
- Chẳng hay dì kêu cháu đến đây có việc chi chăng ?
Dương thị nói :
- Cháu chưa rỏ, nhọn vì ngày hôm qua này có Trần má dắt người khiêng lễ vật qua đây, nói rằng Huỳnh Nhơn muộn cưới em cháu cho con va, dì nói rằng đã hứa gả cho họ Trương rồi, Trần má lại nói : Trương tú tài hiệp lỏa ăn cướp, nên bị quan Phủ bắt giam nay đã thác rồi , vậy thì chaú phải lam ơn đi dọ giùm tin em rể của cháu, coi bị người nào mưu hại, rồi cháu về đây nói cho dì nghe thử coi việc ấy thể nào .
Lâm Phiêu nghe nói bèn đứng dậy từ giả đi liền, qua đến giờ thân mới trở về , đem hết đầu đuôi các việc mình đã dọ nghe rõ ràng mà thuật lại một hồi .
Nguyệt Kiều bèn khóc rống lên nói rằng :
- Loaì cường nhơn rất nên độc ác , nó âm mưu hại thác chồng tôi , nếu nó đến nhà làm bức tôi , thí dầu có thác tôi cũng chẳng nghe .
Nói rồi liền lấy đồ tang phục và lập một chổ linh vị mà thờ chồng .
Dương thị thấy con trinh tiết như vậy thì cũng chìu theo ý con , rồi cầm Lâm Phiêu như Trần má có đến thì có người giúp đở .
Cách ít ngày quả có Trần má đến nữa, Lâm Phiêu bước tới mắng rằng :
- Bây quả là đồ súc vật , nay còn dám tới nữa sao, bây dùng mưu hại em rể ta thác rồi, nay còn đến làm bức em gái ta nữa sao ? Có đâu mà ngang ngược như vậy , nếu mi chẳng về đi, thì ta ắt đánh chết.
Trần má nói :
- Ngươi là người chi mà dám nói ngang như vậy . Nguyệt Kiều đã hứa gả cho nhà họ Huỳnh, trà bánh lễ vật đã thâu nạp rồi , sao ngươi cả gan lại dám mắng ta, ngươi tên họ là chi hãy nói cho ta biết.
Lâm Phiêu nói :
- Ta là Lâm Phiêu, Nguyệt Kiều là em ta, Dương thị là dì ta, mi chẳng biết ta sao, để ta làm cho mi biết mặt.
Vừa nói vừa huơi tay, thoi Trần má hai thoi rất nặng.
Dương thị e Lâm Phiêu giận đánh sảy tay mà mang hoa. , bèn bước tới khuyên giải Lâm phiêu rằng :
- Cháu đánh nó làm chỉ , hãy đuổi nó ra cho khỏi cửa thì thôi .
Lâm Phiêu nghe lời bèn vói nắm tay Trần má kéo tuốt ra ngoài, thoi thêm ít thoi, đá thêm vài đá, rồi bỏ đó vào đóng cửa lại, chẳng thèm nói tới .
Lối xóm thảy đều sợ thế Huỳnh Nhơn, chẳng ai dám nói rằng chi hết ; duy có một vài người biết việc mẹ con Dương thị bị hiếp, hậm hực ra khuyên giải rằng :
- Hôm nay cũng đã tối rồi, chị đây gây gỗ làm chi, hãy về cho rồi thì tốt hơn. Lại năm ba chú thiếu niên can đảm, chẳng biết sợ ai, thấy việc như vậy thì cũng bất bình dùm cho mẹ con Dương thị, bèn chưởi mắng Trần má om sòm.
Trần má thấy vậy nên phải nhịn thua chạy tuốt về ra mắt Huỳnh Nhơn, đem việc Dương thị chẳng chịu , Lâm Phiêu chưởi mắng đánh đuổi thuật lại một hồi .
Huỳnh Nhơn cã giận nói rằng :
- Nó đã thọ lễ vật và tiền bạc của ta, sao nay không chịu, lại còn xúi cháu làm hung , nếu ta chẳng ra tay độc, thì nó chẳng biết ta lợi hai. thể nào.
Trần má nói :
- Phải hại nó như rể nó vậy, thì mới gọi là tay thủ đoạn.
Huỳnh Nhơn nói :
- Có khó chi .
Ngẩm nghĩ một hồi rồi làm một lá đơn nữa như vầy :
Bẩm vì tôi là Huỳnh Nhơn sáu mươi tuổi chẳn, ở tại Dương châu, nhơn vì sự gạt gẩm lễ vật, gian loại hôn nhơn, xin quan trên ra ơn cho người đi bắt, và khiến va gã phứt cho rồi, cho trọn nghĩa nhơn luân. Nguyên thằng con thứ ba của tôi tên là Phi Hồng, có cậy mai dong là Trần má, hồi tháng tư nầy đi đến nói con gái của Dương thị là Nguyệt Kiều, lễ vật bạc vàng thảy đều nạp đủ, hiện có hôn thơ để làm bằng cớ ; mới hôm mồng hai tháng sáu nầy, Trần má qua đó đặng trình ngày chẳng dè Dương thị lại trở lòng mà cự chẳng chịu giao con, lại xúi người cháu tên là Lâm Phiêu, xông ra chưởi mắng đánh đuổi mai dong ra cửa, mai dong về nói lại, tôi lấy làm kỳ dị, sau hỏi dọ nghe coi mới hay rằng anh em nó thông gian với nhau, nên mới không chịu lấy chồng , bởi nó gian trá gạt gẫm lễ vật, thông gian loại hôn, thiệt là coi vương pháp như không, nên tôi phải đến cầu quan trên ; Xin bắt mẹ con Dương thị và thông hung thủ là Lâm Phiêu, đến chốn công đường hỏi tra cho rõ ngay gian, làm cho Dương thị đưa con qua nhà tôi cho xong cuộc hôn nhơn, thì ơn lão gia rất nặng.
Công tổ đại lão gia đài tiền , ấn chuẩn thi hành.
Năm... tháng... ngày...
Khi Huỳnh Nhơn viết đơn rồi, lại viết thêm một phong thơ riêng, sai gia nhơn là Huỳnh An đem đi.
Huỳnh An vâng lịnh lảnh đơn và thơ đi đến Tri phủ nha môn, tìm vào Hiệu phòng đầu đệ .
Ðêm ấy quan Phủ ngồi tại nội đường xem những đơn từ, xem đến lá đơn và phong thơ của Huỳnh Nhơn rồi nghĩ rằng : Phen trước đã hại Trương Chiêu rồi , nay lại còn bẩm việc loại hôn nữa ; thôi để mai ta sai người đến hỏi va mà mượn một ngàn lượng bạc , như va chịu cho thì ta ra sức còn như va không cho thì ta bỏ qua, coi va liệu thể nào cho biết.
Nghĩ rồi bèn viết thơ , sáng ra sai người đem cho Huỳnh Nhơn. Trong thơ ấy có câu như vầy :
Việc Dương thị đó thì tôi đã sai người bắt rồi, song hôm nay tôi có túng xài chừng một ngàn lượng, xin nhơn huynh nghĩ tình anh em cho tôi mượn đở ít ngày, chừng lương vụ xong rồi thì tôi huờn lại .
Khi Huỳnh Nhơn tiếp đặng thơ ấy thì biết ý quan Phủ, rõ ràng muốn khấu mình một ngàn lượng bạc thì mới chịu làm, cực chẳng đã không biết làm sao, phải đếm y số giao cho Huỳnh An đem đến dâng cho Tri phủ.
Tri phủ bèn nói với Huỳnh An rằng :
- Ngươi trở về nói với Huỳnh lão huynh rằng : Ta rất cám ơn, còn việc ấy để mặc ta liệu định .
Huỳnh An từ tạ lui về nói lại cho Huỳnh Nhơn hay .
Còn quan Phủ, khi Huỳnh An về rồi, thì lập tức đòi sai dịch vào trong dặn rằng : Ngươi phải đi bắt Dương thị, Nguyệt Kiều và Lâm Phiêu cho mau, chớ nên chậm trể mà lầm công sự.
Tên sai dịch vâng lịnh ra ngoài kêu thêm ít tên, tuốt qua nhà Dương thị chẳng nói chi hết, áp vào bắt hai mẹ con Dương thị và Lâm Phiêu ba người, trói lại dẫn về công đường, vào bẩm cho Tri phủ hay .
Tri phủ liền ra giữa công đường, hai bên thơ lại và sai dịch đứng hầu.
Tri phủ liền nạt quân sai dịch dẫn Dương thị vào trước.
quân sai dịch tuân lịnh dẫn Dương thị vào để quì trước án đường, quan Phủ bèn nạt rằng :
- Huỳnh Nhơn kiện ngươi rằng gạt gẩm tài vật, lại dung túng cho con gái thông gian với cháu là Lâm Phiêu, nên chẳng chịu gả, nay ta dạy ngươi phải mau mau về gả cho Huỳnh Phi Hồng lập tức, thì ta dung thứ , bằng nghịch ý thì pháp luật khó dung.
Dương thị bẩm ràng :
- Nào tôi có thâu nạp lễ vật của va bao giờ, vì con thứ ba của va lúc đi tảo mộ, thấy con gái tôi xinh đẹp, nên có cậy Trần má đến nói con tôi, ngặt vì con tôi đã hứa gả cho Trương tú tài, không lẽ mà gã hai chồng nên tôi không dám chịu, từ chối đôi ba phen , hôm tháng trước đây va lại sai nhiều người đem lễ vật qua nói rằng , rể tôi ăn cướp bị giam đã chết rồi, ép tôi phải gả con tôi, song tôi cũng không chịu, va lại bỏ lễ vật đó không chịu đem về, tôi bèn sai cháu tôi là Lâm Phiêu đi dọ nghe thì mới rõ là rể tôi bị va mưu hại. Tôi nghĩ lại va là cừu nhơn, lẻ đâu đi gả con cho quân gian ác, và lại con gái tôi tình nguyện thủ tiết , chớ không thèm cãi giá mà lấy kẻ thù ; đến nay lễ vật cũng còn y nguyên , một mãy tôi không động tới , xin lão gia tra hỏi lại cho minh bạch, mà tha mẹ con tôi về, còn lễ vật ấy của va thì va lấy lại ; xin lão gia rộng xét cho mẹ con tôi nhờ.
Quan Phủ nạt rằng :
- Ngươi chớ nói hồ đồ, thiệt rõ ràng là ngươi dung túng cho anh em hắn thông gian, lại gạt người lấy của ; hãy tuân lời ta phán cho mau, cho khỏi bị hình.
Dương thị nói :
- Hôn nhân là việc lớn , hai bên ý muốn mới đặng ; chớ như nay xử hiếp cho con tôi phải lấy kẻ thù, thì thà là chết, chớ tôi không tuân mạng .
Tri phủ nói :
- Mụ nầy già hàm thiệt nếu không đánh thì ắt chẳng tuân.
Bèn nạt quân sai dịch vả miệng cho đau.
Quân sai dịch vâng lịnh xốc lại, vả luôn một hơi hơn hai mươi vả, thương hại cho Dương thị, miệng mồm sưng vù, lại gãy hết hai cái răng, máu me lai láng. Song cũng ráng nói rằng :
- Hiếp đáp ta thế nào, dẫu cho đánh chết ta cũng chẳng tuân.
Tri phủ nổi giận hối quân đánh nữa.
Quân sai dịch lại và thêm hơn mười vã nữa.
Dương thị chịu không nổi té xiểu xuống đất chết ngay .
Quan Phủ dạy khiêng ra ngoài. Còn Nguyệt kiều và Lâm Phiêu thì đem giam vào ngục.
Huỳnh thổ hào ỷ giàu hiếp khó
Trương tú tài sợ khảo chết oan
Nguyên tại Dương châu phủ thành, ở nơi phía ngoài thành có một xóm kia kêu là Đồng An Lý , có một người nhà giàu họ Huỳnh tên Nhơn, tự Đắc Minh , gia tài ước có mấy mươi muôn, ruộng đất rất nhiều, tôi trai mọi gái cũng đông, có bốn đứa con trai, con lớn tên là Phi Long, cưới vợ là Châu thị ; con thứ hai tên là Phi hổ , cưới vợ là Vương thị, con thứ ba tên Phi Hồng , con út tên Phi Bưu đều chưa vợ, Phi Long và Phi Hổ đã vào nhà võ học, còn Huỳnh Nhơn thì mua chức Đồng Tri hảm, thường hay ỷ thế cướp đoạt vườn ruộng của người, lại gian dâm vợ con người ta, không có điều ác nào mà chẳng làm ; ngày kia nhằm lúc Thanh Minh giai tiết, nhà nhà đều đi tảo mộ. Thuở ấy lại có một người đàn bà, tên là Dương thị , tuổi mới năm mươi, chồng là Kế Xương mới mất, có để lại một người con gái tên là Nguyệt Kiều. Ngày ấy mẹ con dắt nhau đi tảo mộ, vừa gặp cha con Huỳnh Nhơn cũng đi tảo mộ , người con thứ ba là Phi Hồng ngó thấy Nguyệt Kiều dung nhan đẹp đẽ, cốt cách phương phi, cứ ngó theo hoài không nháy mắt, trong lòng khoan khoái yêu thương, song chẳng biết là con nhà ai, nên khi tảo mộ xong rồi, cứ đi sau lưng mẹ con Nguyệt Kiều theo về tới nhà , hõi thăm lối xóm mới biết là con gái của Kế Xương, bèn trở về nhà nói cho mẹ là Lý thị hay, muốn cưới Nguyệt Kiều làm vợ.
Ðêm ấy Lý thị nói với Huỳnh Nhơn rằng :
- Hôm nay Phi Hồng đi tảo mộ, nó gặp một đứa con gái rất nên xinh đẹp, lấy làm vừa ý, muốn cưới làm vợ, nó đã hỏi thăm rồi, nàng ấy tên là Nguyệt Kiều , cha nàng là Kế Xương đã qua đời rồi, duy còn mẹ goá con côi, nếu mình đi nói thì không lẻ họ để làm chi mà không gả , vậy thì ông hãy cậy mai đi qua đó nói thử coi ra thể nào ?
Huỳnh Nhơn nói :
- Hèn chi hôm nay không thấy nó lạy mồ mả chi hết , khi lên tới mộ nó gặp hai mẹ con nàng ấy thì nó theo đi mất, tôi cũng lấy làm lạ, không biết nó đi đâu , nay mụ nói lại thì tôi mới hay, thôi, hể trúng ý nó, thì ta cậy mai nói phứt cho rồi .
Nói rồi liền kêu gia nhơn là Huỳnh An vào dặn rằng :
- Ngươi hãy đi qua Hoà An Lý kêu mụ Trần má qua đây, vì ta có việc cậy va .
Huỳnh An lãnh mạng đi liền.
Qua đến nơi vào nhà nói với Trần má rằng :
- Lão gia có việc cậy dì, nên cho tôi qua đây kêu dì, vậy thì dì phải sắm sửa đi cho mau .
Trần má nói :
- Việc chi gấp dữ vậy, thôi để ta đóng cửa rồi sẽ đi , vừa nói vừa khoá cửa lại , rồi theo Huỳnh An tuốt qua Huỳnh gia trang, vào nhà ra mắt Huỳnh Nhơn , rồi nói rằng :
- Chẳng hay lão gia có việc chi đòi hỏi đến tôi ?
Huỳnh Nhơn nói :
- Chị chưa rõ vì hôm qua cha con tôi đi tảo mộ, gặp con gái của Kế Xương là nàng Nguyệt Kiều, dung nhan đẹp đẻ, cốt cách phương phi, tôi muốn cưới cho thằng con thứ ba của tôi là Phi Hồng, vậy nên tôi phải kêu chị qua đây mà cậy chị một phen, như chị nói cho thành việc rồi, thì tôi sẽ đền ơn cho chị, xin chị hãy ráng công một phen.
Trần má nói :
- Lão gia giàu có, lẽ nào va lại không gả ; vậy để tôi qua đó nói thử coi, như va nói lẻ nào thì tôi sẽ về thưa lại .
Nói rồi liền từ biệt Huỳnh Nhơn tuốt qua nhà Dương thị .
Dương thị ra rước vào nhà mời ngồi rồi hỏi rằng :
- Chẳng hay chị qua đây có việc chi ?
Trần má nói :
- Tôi qua đây nói với chị một chuyện, vì nay Huỳnh gia trang Tam công tử là Phi Hồng muốn đi nói con chị, nên cậy tôi làm mai , chẳng hay ý chị thể nào ?
Dương thị nói :
- Việc ấy thì tốt lắm ngặt vì lúc chồng tôi còn sanh tiền, đã hứa gả cho người khác rồi.
Trần má lại hỏi :
- Hứa gã cho ai ?
Dương thị nói :
- Hứa gả cho con trai Trương Đình Hiển, tên là Trương Chiêu, đã đậu Tú tài rồi ; ngặt năm ngoái anh sui tôi mới mất, tang phục chưa mản, cho nên chưa đặng thành hôn.
Trần má nói :
- Nếu lịnh ái đã hứa gả cho Trương tú tài rồi thì thôi, để tôi về nói cho Huỳnh lão gia rõ .
Nói rồi liền từ biệt Dương thị trở về nói với Huỳnh Nhơn rằng :
- Nguyệt Kiều đã có chồng rồi, vì lúc cha nó là Kế Xương còn sống, thì đã hứa gả cho Trương tú tài , nhơn vì hài đàng đều mắc tang cha, cho nên chưa cưới.
Huỳnh Nhơn nói :
- Thôi, nhứ vậy thì để tôi coi có nơi nào khác rồi tôi sẽ cậy chị.
Trần má bèn từ biệt ra về .
Khi Trần má về rồi thì Huỳnh Nhơn bèn kêu Phi Hồng nói rằng :
- Cha đã cậy Trần má đi nói Nguyệt kiều cho con, té ra mẹ nó là Dương thị nói rằng : Đã hứa gả cho Trương tú tài rồi, song hai đàng đều mắc tang cha, nên chưa cưới. Thôi, để cha đi kiếm chổ khác cưới cho con cũng đặng.
Phi Hồng nghe nói, miệng tuy làm thinh nhưng trong lòng chẳng đẹp , bèn trở vào phòng trằn trọc xốn xang, vùng phát bịnh lên, nằm liệt hơn mấy ngày không dậy.
Vợ chồng Huỳnh Nhơn vào phòng hỏi rằng :
- Con đau bịnh chi mà nằm hoài vậy hả , nói cho cha mẹ biết, đặng chạy thuốc cho con .
Phi Hồng đáp :
- Từ hôm đi tảo mộ về cho đến nay , trong lòng buồn bực chẳng an, nên mới sanh bịnh ra như vầy .
Nói rồi liền nhắm mắt lại nằm thiêm thiếp chẳng nói rằng chi nửa.
Vợ chồng Huỳnh Nhơn bèn trở ra ngoài thương nghị với nhau rằng : Nếu nó đau như vậy thì phải rước thầy đến coi mạch cho nó mói xong.
Nói rồi liền kêu Huỳnh An sai đi rước thầy .
Huỳnh An lãnh mạng đi rước về một ông thầy tên là Hà Hữu Tế ; về đến nơi, Huỳnh An để ông thầy ngồi ngoài, rồi chạy tuốt vào phòng nói với Phi Hồng rằng : ông với bà dạy tôi đi rước thầy coi mạch cho cậu . Nay tôi đã rước thầy về đó, vậy xin cậu ráng ra ngoài cho thầy coi mạch .
Phi Hồng nói :
- Trong mình ta bủn rủn, dậy không nỗi, vậy thì mời ông thầy vào đây mà coi .
Huỳnh An bèn chạy ra mới ông thầy vào .
Ông thầy theo vaò trong phòng đặt tay coi mạch, coi rồi lại hỏi thăm căn bịnh phát tại ngày nào , xong rồi bèn trở ra ngoài nói với Huỳnh Nhơn rằng :
- Trong mình của lệnh lang âm hỏa vọng lên, tim gan không đặng nở , ấy là tại trong lòng có việc chi không đặng xứng ý , nên mới sanh ra bịnh như vậy, nếu chẳng làm thang an tâm đều lý thì không mạnh đặng.
Liền lấy thuốc trao ra rồi từ biệt lui về .
Đêm ấy Phi Hồng uống thuốc vào rồi, bịnh chẳng thấy bớt chút nào hết, uống luôn hơn mấy bửa, bịnh càng thêm nặng .
Huỳnh Nhơn lo rầu, bèn nói với vợ rằng :
- Mụ hãy vào phòng hỏi thiệt nó lại coi, vì cớ chi nó đau như vậy ?
Lý thị nghe lời chồng, đêm ấy vào phòng hỏi Phi Hồng rằng vậy chớ duyên cớ làm sao con đau như vậy , con hãy nói thiệt cho mẹ tính cho .
Phi Hồng nói :
- Căn bịnh của con đây có khi mẹ đã biết hết rồi, từ ngày con thấy mặt Nguyệt Kiều tới nay trong lòng hằng thương nhớ , cho nên mới sanh bịnh như vầy, nay dẫu cho ông Biển Thước có sống lại đi nữa, thì cũng khó trị bịnh con , tưởng có khi con sống lâu chẳng đặng rồi .
Nói rồi liền nhắm mắt .
Lý thị nghe lời con nói như vậy liền trở ra ngoài nói với chồng rằng :
- Con mình đau đó là vì nó tư tưởng con Nguyệt Kiều, nên mới sanh ra bịnh như vậy, tôi tưởng có thuốc chi đi nữa thì cũng vô dụng ; vậy ông phải lo thế nào cứu mạng cho con, bằng để vậy thì tôi e bất tiện.
Huỳnh Nhơn ngẩm nghĩ một hồi rồi nói rằng :
- Nguyệt Kiều đã hứa gã cho người rồi , dẫu có lo thế nào đi nữa cũng không phải dễ, vậy thì để mai tôi kêu Trần má qua đây coi va có kế chi chăng ?
Qua bữa sau, Huỳnh Nhơn lại sai Huỳnh An đi kêu Trần má .
Huỳnh An vâng lịnh đi chẳng bao lâu, đã dắt Trần má về tới .
Huỳnh Nhơn bèn nói với Trần má rằng :
- Cũng vì đi nói Nguyệt Kiều không đặng, cho nên Phi Hồng mang lấy bịnh tương tư , thuốc men điều trị hết hơi mà không mạnh, nên tôi phải kêu chị qua đây, coi có mưu chi đặng giải cứu .
Trần má nói :
- Nếu đau bịnh ấy thì có thuốc chi cứu cho đặng, duy có cưới cho ông Nguyệt Kiều thì bịnh mới lành , lão gia phải lo mới đặng .
Huỳnh Nhơn nói :
- Nguyệt Kiều đã hứa gả cho Trương tú tài rồi , lo làm sao cho đặng ?
Trần má nói :
- Việc ấy lão gia chẳng muốn thì thôi, chớ lão gia muốn, thì tôi ra một kế, Nguyệt Kiều ắt đặng về tay .
Huỳnh Nhơn nói :
- Kế ra thể nào ?
Trần má nói :
- Tôi nhắm Trương Chiêu là một tên Tú tài nghèo khổ, cho một người tới lui làm quen với hán, rồi thừa cơ khuyên hắn nhượng vợ lại, bất quá cho hắn đôi ba trăm lượng bạc thì hắn ắt mầng, bằng nếu hắn chẳng chịu, thì lão gia sai người đem tang vật phao cho hắn, rồi vu cáo cho hắn chứa ăn cướp , vã lại lão gia vẫn có thân thiết với quan Phủ lắm, hãy cầu người sai quân đến bắt hắn đem giam vào ngục, rồi hại hắn cho chết đi, chừng ấy có lo chi là Nguyệt Kiều không đặng về tay ; tôi tính như vậy, song chưa biết lão gia tưởng ra thế nào ?
Huỳnh Nhơn nghe nói cã mầng , bèn khen rằng :
- Tôi không dè chị có mưu cao như vậy , thôi, để mai tôi sai người qua đó thử coi .
Ðêm ấy Trần má ỡ tại Huỳnh gia dùng cơm tối, ăn uống no say rồi mới về nhà .
Ngày thứ Huỳnh Nhơn bèn chọn đặng một người , tên là Ngũ Bình, vốn có quen biết với Trương Chiêu , liền giao cho Ngũ Bình mười lượng bạc ròng, khiến đi làm việc ấy .
Ngũ Bình lảnh bạc rồi bèn tìm đến nhà Trương Chiêu nói rằng :
- Tôi có một người bạn hữu, muốn mướn anh vẽ ít cây quạt , chẳng hay anh tính bao nhiêu ?
Trương Chiêu nói :
- Anh em quen biết nhau rồi, bao nhiêu cũng đặng, lựa là phải nói giá làm chi .
Ngũ Bình bèn giao quạt và tiền công cho Trương Chiêu, rồi lại nói rằng :
- Hôm nay tôi được mấy lượng bạc hoạnh tài, muốn lên tiên lầu kiếm rượu tốt uống chơi, như Tú tài chẳng bỏ bụng tôi thì đi với tôi cho vui .
Trương Chiêu nói :
- Tôi không muốn làm cho anh tốn tiền như vậy.
Ngũ Bình nói :
- Anh em với nhau ngại ngùng làm chi.
Rồi đó hai người dắt nhau tìm đến tửu lầu , lựa chổ ngồi xong rồi liền kêu tửu bảo đem rượu ngon lại.
Tửu bảo vâng lời, đem đồ ăn và rượu lại để nơi trên bàn ; hai người liền rót ra uống.
Ngũ Bình bèn mở vỉ ra nói rằng :
- Cách nhau đã lâu, chẳng hay năm nay bề làm ăn thể nào, bác còn mạnh giỏi hay chăng , vợ con đã cưới hay chưa ?
Trương Chiêu nói :
- Năm ngoài cha tôi đã mất, vì có tang nên chưa cưới vợ , trong mấy năm nay tôi duy có vẽ quạt mướn cho họ kiếm chác mà chi độ cho qua ngày, không lấy chi làm khá.
Ngũ Bình lại giã ý hỏi rằng :
- Lúc bác còn sanh tiền đã nói con ai cho anh, trong bọn anh em với nhau chẳng hề chi, anh hãy nói cho em biết với.
Trương Chiêu nói :
- Lúc cha tôi còn sanh tiền, đả nói con gái của Ân Kế Xương, song nhạc gia của tôi cũng đã qua đời rồi, hai bên đều có tang phục, cho nên việc cưới gả phải đình lại đó.
Ngũ Bình lại hỏi :
- Có phải là con bà Dương thị, bà ấy trạc chừng năm chục ngoài tuổi, nàng ấy phải tên là Nguyệt Kiều chăng ?
Trương Chiêu nói :
- Phải đa, sao anh biết đặng ?
Ngũ Bình nói :
- Như ai thì tôi không nói, chớ tôi với anh đã quen biết lâu năm, kết giao đã hậu, cho nên không lẻ mà tôi không nói, vì người đàn bà ấy thiệt là chẳng hiền , lúc còn nhỏ thì ở đã chẳng ra gì, nay lại dạy con làm điều bất chánh, trai gái với người ta, người người đều biết, không lẻ anh không hay.
Trương Chiêu nghe nói làm thinh ngẩm nghĩ hồi lâu , rồi mới mở miệng hỏi rằng :
- Lời anh nói quả thiệt như vậy sao, còn người trai gái với nó là ai ?
Ngũ Bình nói :
- Tôi nghe người ta nói rằng người trai gái vói nó là Phi Hồng, là người con thứ ba của Huỳnh Nhơn , thường tới lui với nhau hoài, may là chưa cưới hỏi chi, như chừng cưới hỏi rồi, thì anh phải cẩn thận cho lắm, nếu để qua lại với người tình nhơn nhiều lần, thì tánh ma5ng anh ắt chẳng khỏi lầm tay độc thủ; anh hãy tính trước cho sớm.
Trương Chiêu nghe Ngũ Bình nói vậy thì không yên, song cũng không biết chơn giã thể nào , bèn uống sơ sịa một hồi rồi nói với Ngũ Bình rằng :
- Lời anh chỉ là nghe người ta nói, chớ mắt cũng chưa thấy thiệt rõ ràng, còn như tôi thì nghèo sát đất lấy chi mà lo tính bây giờ . Ngũ huynh có kế chi hay, xin dạy biểu giùm tôi với .
Ngũ Bình nói :
- Tôi có một lời , song chưa biết anh có bằng lòng cho tôi noí hay chăng ?
Trương Chiêu nói :
- Nếu anh có lời chi hay xin chớ ngại, hãy nói ra cho tôi rõ với.
Ngũ Bình nói :
- Những đờn bà không hiền như vậy, dù có cưới về nhà thì cũng không tốt gì , mà lại còn sợ nó sanh hậu hoạn ra nữa, chi bằng hồi phứt nó đi , cho nó lấy Phi Hồng, mình lại khiến người đến nói với Phi Hồng mà khấu bán vài ba trăm lượng, đi kiếm chổ khác cho hiền lương mà cưới , anh liệu ra thể nào ?
Trương Chiêu nói :
- Sự tình như vậy, thì phải suy xét cho chắn, lời người ta nói chẳng nên vội tin, để tôi dọ cho minh bạch rồi bửa khác sẽ hay.
Khi hai người ăn uống rồi, bên xuống lầu từ biệt nhau mà đi, ai về nhà nấy.
Ðêm ấy Trương Chiêu về nhà nằm ngủ chẳng yên, trông cho mau sáng, sai người qua bên nhà mẹ vợ, đem những việc ấy mà tra hỏi một hồi, mới hay Huỳnh Nhơn đã có cậy Trần má làm mai qua nó mà mẹ vợ mình không gả, chừng ấy mới biết Ngũ Bình gạt mình , bèn lập chủ ý, lo vẽ cho rồi hết mấy cây quạt của Ngũ Bình, rồi đợi va qua sẽ hay.
Chừng mấy ngày Ngũ Bình qua lấy .
Trương Chiêu bèn giao hết quạt cho Ngũ Bình và nói rằng :
- Ngũ huynh, như mấy lời anh nói hồi trước đó tôi đã dọ lai. chắc chắn rồi, ấy là tại anh nghe họ đồn huyển , may chớ không thì tôi đã hồi vợ tôi đi rồi còn gì, anh hãy về nói lại với Huỳnh Nhơn , chó có tưởng quấy mà uỗng công.
Nói bấy nhiêu điều rồi bỏ mà đi vaò chẳng thèm chuyện vản chi với Ngũ Bình nữa.
Ngũ Bình mắc cở liền lấy quạt rồi đi về một nước.
Tuốt qua Huỳnh gia trang, vào đến thơ phòng, ra mắt Huỳnh Nhơn mà nói rằng :
- Việc ấy chẳng xong, tôi đã đến làm bộ mướn Trương Chiêu vẽ quạt , rồi dắt va lên tiên lầu uống rượu , kiếm lời dụ gạt va, chẳng dè va dọ lai. hơn mấy ngày , hôm nay tôi đến lấy quạt, bị va mắng cho một hồi, va lại nhắn tôi về nói lại với cha con Thức thai, chớ có tưởng quấy mà phiền lòng. Va nói bấy nhiêu lời rồi quày quả vào trong chẳng thèm nói chuyện vói tôi nữa, thiệt va khi đời quá , tôi lấy làm tức giận . Thức thai phải có phương pháp gì làm cho hắn chết đi, vả lại Thức thai với quan Phủ có tình thân thiết với nhau lắm, sá chi một tên học trò khó như vậy mà để cho nó địch thể với mình sao , phải làm cho tới chuyện thử coi Nguyệt Kiều có về tay ta hay không cho biết, chẳng hay Thức thai có kế chi chăng ?
Huỳnh Nhơn nói :
- Việc ấy có khó chi, để mai ta làm một lá đơn, vào nha quan Phủ mà báo rằng ta bị ăn cướp, cầu người sai bắt Trương Chiêu, nói rằng nó là đứa ngồi không mà chia của, đồng loa? với ăn cướp ; còn ngươi đem đồ tang giấu vào nhà nó cho sẳn, hễ bắt đặng đồ tang, thì còn chi là nó, kế ấy ngươi liệu thế nào ?
Ngũ Bình nói :
- Hay lắm, vậy thì phải làm cho mau, chớ nên để lâu.
Huỳnh Nhơn bèn viết một lá đơn rồi trao cho Ngũ Bình xem thử.
Ðơn như vầy :
Bẩm vì tôi là Huỳnh Nhơn, niên canh sáu mươi tuổi người ở đất Dương châu , nhơn bị ăn cướp, nay dọ đặng thiệt tang chứng rõ ràng, nên đến nhờ ơn Công tổ lão gia sai người đi bắt : Nguyên vì tên ấy ở tại Đồng An Lý, thuở nay cũng chẳng chi lạ, chẳng dè hôm ngaỳ mồng năm tháng tư năm nầy , chừng lúc canh ba, có một bọn ăn cướp hơn ba mươi người, đều cầm binh khí phá cửa xông vào cướp giựt vàng bạc và đồ nữ trang rất nhiều , tri hô không kịp . Qua bửa sau, tôi mới cho người dọ coi, rỏ đặng đồ tang tại nhà Tú tài Trương Chiêu, và bọn ăn cướp thường vảng lai với va, thiệt rõ ràng là va đồng mưu với nó, ngồi không mà chia của , nếu chẳng bẩm thỉnh xét bắt, thì địa phương sao đặng an ninh , nên phải sai gia nhơn là Huỳnh An, dâng lá đơn nầy, ngữa trông lượng trên, sai quân xét bắt, như quả có đồ tang, thì cứ công pháp mà làm án, tôi rất cảm đội muôn đời Công tổ đại lão gia đài tiền.
Tôi xin kể những đồ mất ra sau nầy, xin ngài ra ơn mà thi hành.
Năm.. tháng tư... ngày
Huỳnh kim chúc năm đôi, nặng nổi năm mươi lượng ; vàng lá ba trăm lượng , bạc ròng hai ngàn lượng ; trân châu hai hộp, hơn trăm ngoài hột ; áo bào năm mớ ; quần hàng quần kiễu đàn ông đàn bà, mỗi thứ mười cái ; ngọc chúc năm đôi, triều châu hai bộ ; kim giaí chỉ bốn cái ; lư đồng ba bộ , đồ thiếc hơn ba trăm cân , mền hàng tám cái ; đồ cổ ngoạn hơn sáu mươi món ; đồng hồ năm cái ; san hô thọ lớn nhỏ hơn ba mươi cây ; đồ thủ suất bằng vàng ước hơn hai trăm món ; bằng bạc cũng hơn hai trăm món , đồ đồng tạp vật lớn nhỏ tính hơn ba trăm món ; đồ ngọc khí hơn một trăm cái ; bảng chĩ ba cái , áo hàng hơn năm chục cái ; áo vải hơn hai trăm cái , còn nhiều vật khác khó kể cho hết .
Cọng kể hết thảy, ước đáng giá bạc hơn ba muôn dư lượng.
Ngũ Bình xem rồi, bèn trao lại cho Huỳnh Nhơn và nói rằng :
- Ðơn này làm rất hay , vậy phải sai người đầu độ cho sớm.
Huỳnh Nhơn liền viết một phong thơ riêng nữa rồi trao cho Huỳnh An, đem đến nha Tri phủ, giao cho hiệu phòng dâng vào .
Ngày ấy Tri phủ tiếp đặng lá đơn và thơ của Huỳnh Nhơn, liền vội vả sai Tử ban nha dịch hơn hai chục người , hiệp với Ngũ Bình đi đến nhà Trương Chiêu, chẳng nói chi hết cứ áp vào bắt đại Trương Chiêu còng lại , còn Ngũ Bình thì đã có giấu sẳn đồ tang trong mình, giả vào phòng Trương Chiêu xét, rồi lấy ra cầm nơi tay tri hô lên rằng mình xét đặng.
Quân nha dịch liền dẫn về công đường.
Lúc quan Phủ đã ngồi tại công đường chờ sẳn ; thấy dẫn Trương Chiêu về thì hét lên rằng :
- Hãy đem phạm nhơn vào đây cho mau.
Quan nha dịch liền dẫn Trưong Chiêu và đem đồ tang vào dâng lên rồi biểu Trương chiêu quì xuống .
Tri phủ bèn nạt rằng :
- Sao ngươi dám cả gan, mình đã làm một tên Tú tài , sao chẳng giử bổn phận, lại chứa lủ gian, đặng ăn cướp tài vật của Huỳnh gia, hôm nay đã bắt đặng tang tích rõ ràng ,còn lẻ gì chối cải nữa sao ?
Trương Chiêu bèn khóc bẩm rằng :
- Tôi con nhà học trò, thường an phận thủ pháp, đâu dám kết liên với bọn phỉ đồ mà ăn cướp hay sao, nhơn vì Huỳnh Nhơn dòm thấy vợ tôi có nhan sắc, muốn cưới cho con va nên sai Ngũ Bình đến dụ tôi bán vợ cho Phi Hồng, tôi không chịu , lại mắng nhiếc Ngũ Bình, nên mới sanh ra điều oán hận ; nay va lại vu cho tôi đồng lỏa với quân gian, ngồi không chia của , xin Công tổ đại lão gia tra cho minh bạch tha tôi về thì ơn ấy sánh tầy non biển.
Tri phũ nói :
- Ngươi nói rằng ngươi chẳng phải đồng lỏa với quân ăn cướp, vì cớ nào đồ tang có tại trong phòng ngươi, nếu chẳng khảo ngươi thì ắt chẳng chịu khai.
Nói rồi liền nạt quân nha dịch biểu đánh cho đau .
Lúc ấy Huỳnh Nhơn đã hối lộ với quân nha dịch rồi, cho nên khi chúng nó nghe có lịnh quan Phủ dạy đánh, liền áp ra bắt Trương Chiêu lột hết y phục, dè xuống đánh hơn năm chục roi.
Quan phủ nói :
- Hỏi nó coi có chịu khai hay không ?
Trương Chiêu nói :
- Oan tôi lắm, không biết chi mà khai.
- Quan Phủ nói :
- Nếu chẳng dụng trọng hình thì nó không chịu khai.
Bèn khiến quân trói ké lại rồi treo lên hỏng chơn. Treo đặng chừng một khắc, có tên thơ lại bẩm rằng :
- Treo nó đã chết giấc rồi, xin lão gia hãy thả nó xuống, chờ nó tĩnh rồi sẽ dổ nó mà hỏi thì mới xong cho.
Quan Phủ nghe nói liền khiến quân thả xuống.
Lúc ấy Trương Chiêu bị treo hồn bất phụ thể, mở xuống giây lâu mới tĩnh lại đặng.
Tên thơ lại bèn lại gần dỗ rằng :
- Trương tú tài , nếu ngươi chẳng chịu khai, thì chịu khảo nữa sao nổi, vậy thì khai đở di rồi sẽ liệu toan thế khác chẳng là hay hơn.
Trương Chiêu bèn nghĩ thầm rằng :
- Hôm nay nếu ta chẳng khai thì ắt là phải chết, chi bằng khai đở đi cho khỏi bị khổ hình.
Nghĩ rồi bèn nói với quân nha dịch rằng :
- Thôi, để ta khai phứt cho rồi .
Quân nha dịch liền bước tới bẩm rằng :
- Hắn đã chịu khai rồi .
Tri phũ cả mừng , bèn khiến mở trói ra, lại giao giấy mực cho làm tờ khai .
Trương Chiêu không biết làm sao, phải lảnh giấy viết ra một tờ khai như vầy :
Bẩm vì làm lời khai, tôi là Trương Chiêu hai mươi hai tuổi , ở tại phủ Dương châu, nhơn vì nghèo khổ, không đũ ăn, nên phải kết liên với bọn ăn cướp, hôm ngày rằm tháng tư , dắt nhau đến đánh nhà Huỳnh Nhơn, giựt dặng bạc vàng chia nhau mà xài , nay đã bị bắt nên phải khai ngay .
Năm . . . tháng . . . ngày . . .
Quan Phủ xem tờ khai rồi, liền dạy đem giam vào ngục.
Ngày ấy Ngũ Bình dọ đặng minh bạch, bèn chạy về nói với Huỳnh Nhơn rằng :
- Nay Trương Chiêu đã chịu khai rồi , quan Phủ đã giam chàng vào ngục, vậy thì phải lấy bạc cho quân giử ngục, khiến nó tuyệt lương cho hắn chết phứt đi, rồi sẽ khiến người ôm lễ vật đến nhà Dương thị , như va chẳng chịu thì lại làm một lá đơn khác bẩm nữa, nói rằng va loại hôn ( lường gạt của mà không gả con) . Chừng bắt va đến Phủ rồi thì có lo chi là va không gả .
Huỳnh Nhơn nói :
- Vậy thì cứ y theo kế mà làm.
Nói rồi lấy bạc ra, giao cho Ngũ Bình đem vào ngục hành sử .
Ngu Bình lảnh bạc lộn vào lưng đem vào trong ngục, nói với quân giử ngục rằng :
- Nay tôi vâng lịnh Huỳnh lão gia, đem bạc vào đây cho nhơn huynh, xin tuyệt lương cho Trương tú tài chết đi, như quả nên việc thì người còn tạ ơn thêm nữa, còn như bạc nầy đây, chẳng qua là làm tình chút đỉnh đó mà thôi .
Quân giử ngục nói :
- Anh hãy về nói lại với Huỳnh lão gia việc ấy xin để mặc tôi .
Nói rồi liền thò tay lảnh lấy gói bạc.
Ngũ Bình giao bạc xong rồi liền trở về ra mắt Huỳnh Nhơn và nói rằng :
- Việc ấy đã xong rồi, vậy thì phải sắm sửa bạc vàng lễ vật cho sẳn, chờ chừng ít ngày rồi ta sẽ tính.
Huỳnh Nhơn lại đưa bạc cho Ngũ Bình và nói rằng :
- Ngươi hay đem bạc ra tiệm bánh đặt bánh cho sẳn .
Ngũ Bình lấy bạc đi liền .
Nói về quân giữ ngục tên là Huỳnh Giang, ăn lót bạc của Huỳnh Nhơn rồi, thiệt quả nó bỏ đói Trưong Chiêu hơn mấy ngày, rồi lấy mở heo rang một chén cơm nguội mà cho ăn ; khi ấy Trương Chiêu đã đói quá rồi, thấy cơm thì ăn liền, đêm ấy quả nhiên sanh bịnh, trong mình nóng vùi, Huỳnh Giang lại lấy nước bã đậu cho uống .
Trương Chiêu uống chén bả đậu vào rồi thì chảy ngay sống trường, chẳng đầy hai ngày, hồn về địa phủ.
Huỳnh Giang liền đi báo bẩm cho quan Phủ hay rằng :
- Trương Chiêu lâm bịnh mà bỏ mình.
Khi ấy Ngũ Bình vào ngục dọ đã rỏ ràng, bèn trở về ra mát Huỳnh Nhơn và nói rằng :
- Trương Chiêu nay đã thác rồi, vậy thì phải kêu Trần má qua thi hành việc ấy.
Huỳnh Nhơn liền sai Huỳnh An đi kêu Trần má đến rồi dặn rằng :
- Hôm nay chị phải ở đây mà nghĩ, ngày mai sẽ đi với Ngũ Bình, đem trà bánh lễ vật bạc vàng qua bỏ đại bên nhà Dương thị và nói rằng : Ngày mồng hai tháng sáu sẽ qua rước dâu, coi va nói làm sao cho biết.
Trần má vàng lời ; qua bửa sau dắt Ngũ Bình đi theo và nhũng phu nhơn hơn mười người, khiêng hơn mười tạ bánh trái và lễ vật, đem qua nhà Dương thị .
Khi đến nơi vừa bước chơn vào, bèn nói với Dương thị rằng :
- Kính mừng, kính mừng.
Dương thị hỏi :
- Có chi mà mừng .
Còn Nguyệt Kiều ngó thấy Trần má đến nhà thì bỏ đi vào phòng.
Dương thị chưa kịp nói chi, bỗng thấy hơn mười người khiêng lễ vật hơn mười tạ dư, đem thẳng vào nhà .
Dương thị sửng sốt, không biết là việc gì, bèn hỏi rằng :
- Các người làm chi vậy ? Hay là đem lộn nhà hay chăng ?
Trần má nói :
- Có lộn gi đau, vì hôm tháng trước tôi vâng mạng Huỳnh lão gia đến đây làm mai nói lịnh ái cho tam công tử , lúc ấy An nhơn đã hứa chịu rồi, nay lại quên hay sao mà nói như vậy . Nay đặng tốt ngày nên phải đem 1ễ vật qua định ngày, chừng mồng hai tháng sáu sẽ qua rước dâu .
Nói dứt lời, liền sắp hết trà bánh lễ vật ở nơi giữa nhà.
Dương thị nói :
- Hôm trước tôi đã có nói rằng : Con tôi đã hứa gã cho Trương tú tài, lẻ đâu một gái mà gã hai chồng, hôm nay còn qua mà nói chi lạ vậy ?
Trần má nói :
- Nhơn vì rể của chị là Trương tú tài đồng lỏa với bọn phỉ đồ mà đi ăn cướp, quan Phủ bắt về tra vấn, va đã khai thiệt, nên phải bị giam vào ngục, nay đã chết rồi, tôi tưởng lại Huỳnh Nhơn đây là một người giàu có tiền của dẩy đầy, đất vườn chẳng thiếu, nếu gã lịnh ái vào đó chẳng là có phước lắm sao , dẫu cho chị không chịu cũng không đặng.
Dương thị nói :
- Việc cưới gả thì hai nhà khứng chịu mới xong, chớ có lý nào lại ép uỗng hiếp bức người gả con cho mình , nếu vậy thì chẳng có phép vua hay sao ?
Trần má cười rằng :
- Nay Tri phủ với Huỳnh lão gia thân thiết với nhau lắm , nếu chị không chịu, thì tôi e mẹ con chị chẳng khõi bị bắt đến công đường, chừng ấy ăn năn đã muộn.
Dương thị nói :
- Vậy thì lể vật chị hảy đem về để tôi thương nghị với cháu tôi là Lâm Phiêu, bữa khác chị đến tôi sẽ trả lời cũng chẳng muộn chi.
Trần má nói :
- Lễ vật thì để đở đó trong chừng ba ngày tôi sẽ qua nói chuyện.
Nói rồi bèn dắt Ngũ Bình và mười đứa nhơn phu ra về .
Dương thị biết mình có thể khó nổi cự đương , thiệt là khó khóc với trời mà khôn than cùng , bèn trở vào phòng nói với con mình là Nguyệt Kiều rằng :
- Nay Trần má lại đến cưỡng bức mẹ gả con hoài va lại nói rằng chồng con đã bị quan phủ bắt giam , thác tai. trong ngục rồi . Như vậy làm sao mẹ con ta không hay không biết chi hết , vậy thì để mẹ cho người đi kêu anh con là Lâm Phiêu qua đây , biểu nó dọ coi việc ấy thể nào, rồi sẽ lo liệu .
Nguyệt Kiều nói :
- Nó hiếp người như vậy thiệt là vô lý , thoãng như nó có đến nữa thì con duy có thác mà thôi ; xin mẹ hãy đi kiếm anh con , đặng cậy đi dọ nghe coi cho biết chồng con bị người naò mưu hại, và vì làm sao mà thác cho biết.
Dương thị nghe lời con nói bèn cậy người lối xóm đi kiếm Lâm Phiêu .
Chẳng bao lâu Lâm Phiêu đến nhà hỏi rằng :
- Chẳng hay dì kêu cháu đến đây có việc chi chăng ?
Dương thị nói :
- Cháu chưa rỏ, nhọn vì ngày hôm qua này có Trần má dắt người khiêng lễ vật qua đây, nói rằng Huỳnh Nhơn muộn cưới em cháu cho con va, dì nói rằng đã hứa gả cho họ Trương rồi, Trần má lại nói : Trương tú tài hiệp lỏa ăn cướp, nên bị quan Phủ bắt giam nay đã thác rồi , vậy thì chaú phải lam ơn đi dọ giùm tin em rể của cháu, coi bị người nào mưu hại, rồi cháu về đây nói cho dì nghe thử coi việc ấy thể nào .
Lâm Phiêu nghe nói bèn đứng dậy từ giả đi liền, qua đến giờ thân mới trở về , đem hết đầu đuôi các việc mình đã dọ nghe rõ ràng mà thuật lại một hồi .
Nguyệt Kiều bèn khóc rống lên nói rằng :
- Loaì cường nhơn rất nên độc ác , nó âm mưu hại thác chồng tôi , nếu nó đến nhà làm bức tôi , thí dầu có thác tôi cũng chẳng nghe .
Nói rồi liền lấy đồ tang phục và lập một chổ linh vị mà thờ chồng .
Dương thị thấy con trinh tiết như vậy thì cũng chìu theo ý con , rồi cầm Lâm Phiêu như Trần má có đến thì có người giúp đở .
Cách ít ngày quả có Trần má đến nữa, Lâm Phiêu bước tới mắng rằng :
- Bây quả là đồ súc vật , nay còn dám tới nữa sao, bây dùng mưu hại em rể ta thác rồi, nay còn đến làm bức em gái ta nữa sao ? Có đâu mà ngang ngược như vậy , nếu mi chẳng về đi, thì ta ắt đánh chết.
Trần má nói :
- Ngươi là người chi mà dám nói ngang như vậy . Nguyệt Kiều đã hứa gả cho nhà họ Huỳnh, trà bánh lễ vật đã thâu nạp rồi , sao ngươi cả gan lại dám mắng ta, ngươi tên họ là chi hãy nói cho ta biết.
Lâm Phiêu nói :
- Ta là Lâm Phiêu, Nguyệt Kiều là em ta, Dương thị là dì ta, mi chẳng biết ta sao, để ta làm cho mi biết mặt.
Vừa nói vừa huơi tay, thoi Trần má hai thoi rất nặng.
Dương thị e Lâm Phiêu giận đánh sảy tay mà mang hoa. , bèn bước tới khuyên giải Lâm phiêu rằng :
- Cháu đánh nó làm chỉ , hãy đuổi nó ra cho khỏi cửa thì thôi .
Lâm Phiêu nghe lời bèn vói nắm tay Trần má kéo tuốt ra ngoài, thoi thêm ít thoi, đá thêm vài đá, rồi bỏ đó vào đóng cửa lại, chẳng thèm nói tới .
Lối xóm thảy đều sợ thế Huỳnh Nhơn, chẳng ai dám nói rằng chi hết ; duy có một vài người biết việc mẹ con Dương thị bị hiếp, hậm hực ra khuyên giải rằng :
- Hôm nay cũng đã tối rồi, chị đây gây gỗ làm chi, hãy về cho rồi thì tốt hơn. Lại năm ba chú thiếu niên can đảm, chẳng biết sợ ai, thấy việc như vậy thì cũng bất bình dùm cho mẹ con Dương thị, bèn chưởi mắng Trần má om sòm.
Trần má thấy vậy nên phải nhịn thua chạy tuốt về ra mắt Huỳnh Nhơn, đem việc Dương thị chẳng chịu , Lâm Phiêu chưởi mắng đánh đuổi thuật lại một hồi .
Huỳnh Nhơn cã giận nói rằng :
- Nó đã thọ lễ vật và tiền bạc của ta, sao nay không chịu, lại còn xúi cháu làm hung , nếu ta chẳng ra tay độc, thì nó chẳng biết ta lợi hai. thể nào.
Trần má nói :
- Phải hại nó như rể nó vậy, thì mới gọi là tay thủ đoạn.
Huỳnh Nhơn nói :
- Có khó chi .
Ngẩm nghĩ một hồi rồi làm một lá đơn nữa như vầy :
Bẩm vì tôi là Huỳnh Nhơn sáu mươi tuổi chẳn, ở tại Dương châu, nhơn vì sự gạt gẩm lễ vật, gian loại hôn nhơn, xin quan trên ra ơn cho người đi bắt, và khiến va gã phứt cho rồi, cho trọn nghĩa nhơn luân. Nguyên thằng con thứ ba của tôi tên là Phi Hồng, có cậy mai dong là Trần má, hồi tháng tư nầy đi đến nói con gái của Dương thị là Nguyệt Kiều, lễ vật bạc vàng thảy đều nạp đủ, hiện có hôn thơ để làm bằng cớ ; mới hôm mồng hai tháng sáu nầy, Trần má qua đó đặng trình ngày chẳng dè Dương thị lại trở lòng mà cự chẳng chịu giao con, lại xúi người cháu tên là Lâm Phiêu, xông ra chưởi mắng đánh đuổi mai dong ra cửa, mai dong về nói lại, tôi lấy làm kỳ dị, sau hỏi dọ nghe coi mới hay rằng anh em nó thông gian với nhau, nên mới không chịu lấy chồng , bởi nó gian trá gạt gẫm lễ vật, thông gian loại hôn, thiệt là coi vương pháp như không, nên tôi phải đến cầu quan trên ; Xin bắt mẹ con Dương thị và thông hung thủ là Lâm Phiêu, đến chốn công đường hỏi tra cho rõ ngay gian, làm cho Dương thị đưa con qua nhà tôi cho xong cuộc hôn nhơn, thì ơn lão gia rất nặng.
Công tổ đại lão gia đài tiền , ấn chuẩn thi hành.
Năm... tháng... ngày...
Khi Huỳnh Nhơn viết đơn rồi, lại viết thêm một phong thơ riêng, sai gia nhơn là Huỳnh An đem đi.
Huỳnh An vâng lịnh lảnh đơn và thơ đi đến Tri phủ nha môn, tìm vào Hiệu phòng đầu đệ .
Ðêm ấy quan Phủ ngồi tại nội đường xem những đơn từ, xem đến lá đơn và phong thơ của Huỳnh Nhơn rồi nghĩ rằng : Phen trước đã hại Trương Chiêu rồi , nay lại còn bẩm việc loại hôn nữa ; thôi để mai ta sai người đến hỏi va mà mượn một ngàn lượng bạc , như va chịu cho thì ta ra sức còn như va không cho thì ta bỏ qua, coi va liệu thể nào cho biết.
Nghĩ rồi bèn viết thơ , sáng ra sai người đem cho Huỳnh Nhơn. Trong thơ ấy có câu như vầy :
Việc Dương thị đó thì tôi đã sai người bắt rồi, song hôm nay tôi có túng xài chừng một ngàn lượng, xin nhơn huynh nghĩ tình anh em cho tôi mượn đở ít ngày, chừng lương vụ xong rồi thì tôi huờn lại .
Khi Huỳnh Nhơn tiếp đặng thơ ấy thì biết ý quan Phủ, rõ ràng muốn khấu mình một ngàn lượng bạc thì mới chịu làm, cực chẳng đã không biết làm sao, phải đếm y số giao cho Huỳnh An đem đến dâng cho Tri phủ.
Tri phủ bèn nói với Huỳnh An rằng :
- Ngươi trở về nói với Huỳnh lão huynh rằng : Ta rất cám ơn, còn việc ấy để mặc ta liệu định .
Huỳnh An từ tạ lui về nói lại cho Huỳnh Nhơn hay .
Còn quan Phủ, khi Huỳnh An về rồi, thì lập tức đòi sai dịch vào trong dặn rằng : Ngươi phải đi bắt Dương thị, Nguyệt Kiều và Lâm Phiêu cho mau, chớ nên chậm trể mà lầm công sự.
Tên sai dịch vâng lịnh ra ngoài kêu thêm ít tên, tuốt qua nhà Dương thị chẳng nói chi hết, áp vào bắt hai mẹ con Dương thị và Lâm Phiêu ba người, trói lại dẫn về công đường, vào bẩm cho Tri phủ hay .
Tri phủ liền ra giữa công đường, hai bên thơ lại và sai dịch đứng hầu.
Tri phủ liền nạt quân sai dịch dẫn Dương thị vào trước.
quân sai dịch tuân lịnh dẫn Dương thị vào để quì trước án đường, quan Phủ bèn nạt rằng :
- Huỳnh Nhơn kiện ngươi rằng gạt gẩm tài vật, lại dung túng cho con gái thông gian với cháu là Lâm Phiêu, nên chẳng chịu gả, nay ta dạy ngươi phải mau mau về gả cho Huỳnh Phi Hồng lập tức, thì ta dung thứ , bằng nghịch ý thì pháp luật khó dung.
Dương thị bẩm ràng :
- Nào tôi có thâu nạp lễ vật của va bao giờ, vì con thứ ba của va lúc đi tảo mộ, thấy con gái tôi xinh đẹp, nên có cậy Trần má đến nói con tôi, ngặt vì con tôi đã hứa gả cho Trương tú tài, không lẽ mà gã hai chồng nên tôi không dám chịu, từ chối đôi ba phen , hôm tháng trước đây va lại sai nhiều người đem lễ vật qua nói rằng , rể tôi ăn cướp bị giam đã chết rồi, ép tôi phải gả con tôi, song tôi cũng không chịu, va lại bỏ lễ vật đó không chịu đem về, tôi bèn sai cháu tôi là Lâm Phiêu đi dọ nghe thì mới rõ là rể tôi bị va mưu hại. Tôi nghĩ lại va là cừu nhơn, lẻ đâu đi gả con cho quân gian ác, và lại con gái tôi tình nguyện thủ tiết , chớ không thèm cãi giá mà lấy kẻ thù ; đến nay lễ vật cũng còn y nguyên , một mãy tôi không động tới , xin lão gia tra hỏi lại cho minh bạch, mà tha mẹ con tôi về, còn lễ vật ấy của va thì va lấy lại ; xin lão gia rộng xét cho mẹ con tôi nhờ.
Quan Phủ nạt rằng :
- Ngươi chớ nói hồ đồ, thiệt rõ ràng là ngươi dung túng cho anh em hắn thông gian, lại gạt người lấy của ; hãy tuân lời ta phán cho mau, cho khỏi bị hình.
Dương thị nói :
- Hôn nhân là việc lớn , hai bên ý muốn mới đặng ; chớ như nay xử hiếp cho con tôi phải lấy kẻ thù, thì thà là chết, chớ tôi không tuân mạng .
Tri phủ nói :
- Mụ nầy già hàm thiệt nếu không đánh thì ắt chẳng tuân.
Bèn nạt quân sai dịch vả miệng cho đau.
Quân sai dịch vâng lịnh xốc lại, vả luôn một hơi hơn hai mươi vả, thương hại cho Dương thị, miệng mồm sưng vù, lại gãy hết hai cái răng, máu me lai láng. Song cũng ráng nói rằng :
- Hiếp đáp ta thế nào, dẫu cho đánh chết ta cũng chẳng tuân.
Tri phủ nổi giận hối quân đánh nữa.
Quân sai dịch lại và thêm hơn mười vã nữa.
Dương thị chịu không nổi té xiểu xuống đất chết ngay .
Quan Phủ dạy khiêng ra ngoài. Còn Nguyệt kiều và Lâm Phiêu thì đem giam vào ngục.