Cầm Bá Thước


(Mậu Ngọ 1858- Ất Mùi 1895)

Chiến sĩ phong trào Cần Vương kháng chiến chống Pháp trong đời Hàm Nghi, người dân tộc Thái ở châu Thường Xuân (tỉnh Thanh Hóa) con cụ quản cơ Cầm Bá Tiêu.

Ông nguyên là tù trưởng dân tộc thiểu số ở thượng du Thanh Hóa.. Đáp ứng tiếng gọi kháng chiến dưới cờ nghĩa của Phan Đình Phùng. ông cầm đầucác đội quân thuộc tỉnh Thanh Hóa. Sau đó,ông cũng tham giacuộc khởi nghĩa Tống Duy Tân, từng được cử làm Bang biện hai châu Thường Xuân và Lang Chánh. Chính ông đã chủ trương kinh tài bằng cách đem ngọc quế để Nghĩa đảng bán lấy tiền mua quân lương khí giới. ôngtích cực hoạt động và hi sinh năm 1895, khoảng cuối tháng 5.

Tôn Thất Thuyết có bài thơ gửi ông:

Vạn lí cao thu Mục mã binh,
Thuận lưu bất hạ tiểu chu khinh.
Thanh sơn lục thủy tương nghịch xứ,
Đại hải trường giang vọng viễn tình.
Bách tính cần vương nhân tự chấn,
Nhất ngu báo quốc khánh do hành.
Thử du nhược đắc thiên tâm trợ,
Qui khứ Nam xa triệt hảo trình.

Bản dịch:

Mục mã thu cao vạn dặm đường
Thuyền con chở nhà khói xuôi dòng.
non sông nước biếc nơi hò hẹn,
Bể rộng sông dài nỗi ước mong!
Trăm họ vì vua còn cố gắng,
Một mình báo nước vẫn long đong.
Phen này ví được lòng trời giúp,
Trở gót về Nam lối hẳn thông.

Ngày nay tại đền thờ ông ở Cửa Đặt, thị trấn Thường Xuân có đôi câu đối:

"Bất tử đại danh thùy vũ trụ;
Như sinh chính khí tác sơn hà".


Nghĩa:

"Chẳng chết danh to nêu vũ trụ
Như còn khí chính dấy non sông".